STAAT IN GRONINGEN

Decoreren

Bloemhof van Architectenbureau Marlies Rohmer is uitgeroepen tot het beste BNA-gebouw 2011 van Regio Noord. De jury prijst “het stoere, expressieve en compacte gebouw dat met veel aandacht en liefde is afgestemd op zijn plek.”

Volgens de jury heeft dat alles te maken met Rohmer’s keuze om de harmonie te zoeken met het naastgelegen monumentale elektriciteitsgebouw. “Door hierop in kleur, maat, schaal, materialisering en decoratie op eigenzinnige en tijdloze wijze voort te borduren.”

Leuk, dat door velen vergruisde jaren vijftig-architectuur in dit geval tot inspiratie heeft geleid. Omdat het elektriciteitspand zo belangrijk is geweest voor Rohmer, verdient het enige aandacht. Het is gebouwd in 1955-1958, naar ontwerp van George Hamerpagt, bedrijfsarchitect van de KEMA. Vergelijkbare gebouwen van Hamerpagt (1899-1965) staan in Dordrecht en Den Haag.
Het elektriciteitsgebouw in Groningen is opgetrokken uit geel baksteen. Witte sierbandjes doorbreken op speelse wijze de gesloten verschijningsvorm (weinig ramen). In de linkergevel heeft Hamerpagt een ander beproefd middel toegepast om de geslotenheid te doorbreken, daar verlevendigen decoratieve metselverbanden de dichte wand.

Deze metselverbanden hebben ongetwijfeld veel indruk gemaakt op Rohmer, ze heeft ze immers geciteerd en vervolgens ‘omgezet’ naar haar ontwerp. ‘Omgezet’ want in tegenstelling tot de ambachtelijk vervaardigde verbanden van Hamerpagt zijn die van Rohmer industrieel geproduceerd. Het zijn prefab beton-baksteen gevelelementen.

In de Volkskrant van 11 februari 2011 licht Rohmer toe: “In de fabriek hebben we geëxperimenteerd met stenen die heel los in een mal liggen. Daartussen hebben we repen piepschuim gestopt. Zo krijg je een diepe open voeg van wel drie centimeter. Met de hand zou een metselaar dat nooit kunnen maken, dan valt het uit elkaar.” De architect vindt het aantrekkelijke aan deze industriële manier van werken dat je de illusie van met de hand bewerkte materialen kunt creëren.

Ambachtelijk werken kost behoorlijk wat manuren, daar hangt een veel te hoog prijskaartje aan. Wil je tegenwoordig decoreren, dan moet het op industriële wijze. Rohmer rekent voor: “De bakstenen voor Bloemhof kostten slechts 300 euro per duizend stenen. Dat is een derde van wat ze voor traditioneel metselwerk zouden voorschrijven.”

Vanaf de jaren zestig in de vorige eeuw wordt lang tijd functioneel gebouwd. Decoraties en siermetselwerk zijn taboe. Volgens de functionalisten behoren deze zaken tot de verleden tijd en zijn ze bovendien te duur. Maar met de tijden veranderen ook de zienswijzen. De laatste jaren zijn architecten opgestaan -waaronder Rohmer- die pleiten voor nieuwe ambachtelijkheid in de architectuur. Die benadering heeft in Bloemhof gestalte gekregen in de vorm van industrieel siermetselwerk en geornamenteerde glaspanelen die gezeefdrukt zijn. Dankzij moderne technieken kunnen gebouwen ogenschijnlijk ambachtelijk gedecoreerd worden. Bovendien is het betaalbaar, en dat is mooi meegenomen want deze tijd vraagt erom slim met budgetten om te gaan.
Met Bloemhof haakt Rohmer in op het belendende elektriciteitsgebouw. Daaruit blijkt respect en waardering voor het ontwerp van Hamerpagt, voor architectuur uit de jaren vijftig. Oud en nieuw staan harmonieus, gebroederlijk naast elkaar. Valt er dan helemaal niets aan te merken op Bloemhof? Jawel, het appartementencomplex staat te dicht op Hamerpagts ontwerp. Daardoor wordt zowel een gevel van Bloemhof als van het elektriciteitsgebouw aan het oog onttrokken. Jammer, want nu komen beide gebouwen niet volledig tot hun recht.

Bloemhof telt 56 appartementen die bestemd zijn voor jongeren en starters. Als “Jongste stad van Nederland” voorziet Groningen daarmee twee groepen die hoognodig bediend moeten worden. De appartementen zijn gesitueerd rondom een collectieve binnentuin met hardhouten terrassen. Het complex bestaat uit vijf bouwlagen. De appartementen zijn ondergebracht in de bovenste vier, op de begane is ruimte gereserveerd voor commerciële functies.
Bloemhof, gerealiseerd op het vroegere terrein van het waterbedrijf aan de Bloemsingel, maakt deel uit van woningbouwcampagne “De Intense Stad”. De campagne behelst de bebouwing van 35 rommelige of onderbenutte plekken in de stad.