STAAT IN GRONINGEN

Zink

‘Boven de Boteringestraat zweeft een UFO,’ beweert architect Pim Benus. Met die uitspraak doelt Benus op de sciencefiction-achtige, zinken opbouw die hij ontwierp voor Nieuwe Boteringestraat 33.

De opbouw is geplaatst op een 19e-eeuws burgerhuis. Benus restaureerde de voorgevel en verwijderde het puntdak zodat er ruimte ontstond voor een opbouw. De restauratie hield onder meer in dat de beschadigde kroonlijst werd hersteld en dat de veertig jaar oude winkelpui verdween. Het puntdak en de daaronder liggende zolder verkeerden in zeer slechte staat en vielen daarom ten prooi aan de slopershamer. ‘Bovendien wilde de opdrachtgever graag een wat groter huis,’ vult Benus aan. ‘Met de opbouw die uit twee verdiepingen bestaat, heb ik het oppervlak van het pand nagenoeg verdubbeld.’

Op de oudbouw werd dus nieuwbouw gezet. Omdat Benus oud en nieuw duidelijk van elkaar wilde scheiden gebruikte hij voor de bovenbouw zink, een materiaal dat scherp afsteekt tegen de 19e-eeuwse onderbouw. Verder bracht hij een scheiding aan door de opbouw iets terug te plaatsen. Het balkon dat daardoor ontstond is ongeveer een meter diep.

Een andere belangrijke reden om zink te gebruiken was dat Benus één geheel wilde. ‘Traditionele huizen hebben vaak bakstenen wanden en dakpannen daken. Een dergelijke tweedeling wilde ik niet, ik wilde één soort materiaal om één nieuwbouw-geheel samen te stellen. Het is zink geworden omdat het materiaal zich uitermate goed leent voor de bekleding van zowel wanden als daken.’

Een opvallend onderdeel van de opbouw is de vervaarlijk voorover hellende bovenkant. Lachend reageert de architect: ‘Daarmee kom ik weer op mijn UFO-vergelijking. Als de bewoners in het hellende deel achter de ramen staan, kijken ze neer op de straat. Ze hebben dan het gevoel alsof ze in een vliegend object boven de straat zweven.’

In Scandinavische landen wordt zink, vanouds, veelvuldig verwerkt in de bouw. Logisch, want in die contreien liggen allerlei metalen voor het opscheppen. Zink (dakgoten daargelaten) werd niet zo vaak toegepast in Nederland: het moest geïmporteerd worden en dat maakte het duur. Aangezien ons land rijk is aan klei en wuivende rietkragen, maakte men eeuwenlang gebruik van baksteen en riet. Maar de tijden zijn veranderd: in de Nederlandse bouw wordt tegenwoordig steeds vaker uitheems materiaal verwerkt, waaronder zink.

Benus raakt maar niet uitgepraat over de voordelen die zink biedt: het is duurzaam, onderhoudsvriendelijk én het is plooibaar. De architect gebaart naar het voorover hellende bouwdeel: ‘Zie je die scherpe contourlijnen? Ze zijn als het ware gevouwen. Dat is dus mogelijk met zink. Het is een materiaal waarmee je kunt modelleren, waarmee je sculpturen kunt maken.’

Nieuwe Boteringestraat 33 valt onder beschermd stadsgezicht. Toch kreeg architect Benus vrij snel toestemming van de gemeente om óp het beschermde stadsgezicht een zelfstandige, afwijkende vorm te zetten. Benus denkt dat hij de toestemming te danken heeft aan het feit dat de gemeente Groningen veel waarde hecht aan de realisatie van de zogeheten compacte stad. Het realiseren van de compacte stad houdt onder meer in dat er meer hoogbouw moet komen in de Groningse binnenstad, onder anderen óp bestaande bebouwing. Door hoger te bouwen in de binnenstad, kunnen meer personen in het centrum wonen. Het realiseren van een compacte stad heeft tevens tot gevolg dat de stad minder uitwaaiert over het omringende platteland. Een compacte stad is dus ook nog eens goed voor het milieu. ‘Maar mijn ontwerp voor de eigenzinnige opbouw heeft ongetwijfeld tot de verbeelding gesproken. Anders had ik nooit toestemming gekregen,’ sluit Benus af.