STAAT IN GRONINGEN

Markeringspunt in Beijum

Het kleurenpalet van Beijum wordt beheerst door het groen van de bomen en het rustieke roodbruin van de bakstenen huizen. De gevels eindigen in afgeschuinde kapvormen, bekleedt met dakpannen. En zo vloeit de ene heerd over in de andere.

In de nieuwbouw van de Eerste Openbare Montessorischool aan de Wibenaheerd is echter baksteen noch dakpan verwerkt. Met haar stralende witte kleur én een strak plat dak lijkt het complex een vreemde eend in de bijt. Lijkt, want de nieuwe school gaat -meer dan menig ander pand in Beijum- een relatie aan met de omringende omgeving.

Het Rotterdamse bureau Drost + van Veen architecten maakt veelal ontwerpen waarin contact wordt aangegaan met de omgeving, de landschappelijke of stedenbouwkundige context. In Beijum is dat ook gebeurd. Volgens Evelien van Veen is het meest in het oog springende landschappelijke element in de omgeving van de school de Zuidwending (de dijk + het kanaal + de majestueuze rij populieren). “Daarom is de Zuidwending-zijde de voorzijde, het gezicht van de school geworden. Aan die zijde zijn landschap en gebouw met elkaar verweven.” Drost + van Veen heeft die verweving zelfs fysiek uitgevoerd: de helft van de dijk is afgegraven om zodoende de voorzijde van de school in de dijk te kunnen zetten. Een ultieme vorm van intiem contact.

Uit de hoofdmassa van het gebouw steken vier doosvormige volumes. Deze vier ‘kijkers’ blikken over de dijk en gaan zodoende een relatie aan met het water van de Zuidwending. Vanuit de kijkers bieden talrijke raampjes uiteenlopende uitzichten op de dijk, het water en de bomenrij. Door sommige raampjes zie je alleen water, door andere alleen een stukje boom en nog weer andere raampjes bieden zicht op delen van de dijk. Je zou kunnen zeggen dat Drost + van Veen met haar ontwerp een stukje erfgoedonderwijs verzorgt.

“Het leuke is dat kinderen de opzet van de raampjes direct in gaten hebben,” reageert Van Veen enthousiast. Ze zien ieder raam als een schilderij dat informatie biedt over de omgeving. Veel leerkrachten niet, die kijken door een raampje en ervaren niets. Door hun onbevangenheid zien kinderen blijkbaar veel meer dan volwassenen.”

Mooi, een stukje erfgoedonderwijs. Maar waarom dan geen bakstenen en dakpannen? Dat past toch in Beijum? “Omdat in de wijk meer dan genoeg baksteen is. Zoveel zelfs dat het doodslaat,” antwoordt Van Veen. “En zeg nou zelf, maagdelijk wit past heel goed bij een frisse start in de vorm van een nieuw schoolgebouw? Met wit maak je een optimistisch gebaar, geef je leven en vitaliteit aan.”

Het architectenbureau realiseerde zich terdege dat ze, in een dominante groene omgeving, die kleur in toom moesten houden. Daarom verzachtte ze het wit door de onderkant van de school af te dekken met kleurig leisteen. Deze natuursteen zorgt tevens voor een passende overgang van de groene omgeving naar het meer industriële deel van het gebouw.

Dit wit bespoten industriële deel bestaat uit aluminium waarin fijne profielen zijn gedrukt. Als de zonnestralen daarover strijken, werpen de profielen vibrerende schaduwlijntjes af. Ook dit effect is bedoeld om het stralende wit enigszins te verzachten. Van Veen wijst nogmaals op het verrassende waarnemingsvermogen van kinderen: “De meeste leerlingen zagen de schaduwwerkingen direct. Sommige leerkrachten moest ik het uitvoerig uitleggen. Ik vond de rondgangen met kinderen een geweldige ervaring.”

Positieve aspecten Beijum: de wijk is groen en waterrijk, biedt ruimte, heeft veel voorzieningen, ligt direct aan de ringweg, heeft goede fietspaden, veel (grote) huizen met (ruime) tuinen. Beijum is in potentie een ideaal stadsdeel voor huishoudens met kinderen. Helaas kampt de wijk met een aantal hardnekkige problemen: een overlast aan hondenpoep, zwerfvuil en geluid.

Terug naar architectuur. Beijum is, hoe je ook wendt of keert, een beetje teveel van hetzelfde. Heerd op heerd is baksteen op baksteen gestapeld. Er zijn te weinig architectonische uitschieters, blikvangers die als oriëntatiepunten fungeren. Tussen de overkill aan baksteen biedt de nieuwbouw van de Eerste Openbare Montessorischool een frisse aanblik. Het gebouw houdt rekening met de omgeving, maar laat wel zien dat ze er is. Een pakkend markeringspunt.