STAAT IN GRONINGEN

Braziliaanse leisteen

In opdracht van woningcorporatie Woonstade ontwierp Team 4 Architecten een multifunctioneel complex, de zogeheten Ploegschool-locatie in Hoogkerk-Zuid. Het markante gebouw werd half juni opgeleverd. Tijd om een kijkje te nemen en verslag te doen.

Vanuit een Z-vormige plattegrond rijzen gevels op die de zwaartekracht lijken te tarten. Op soms angstaanjagende wijze hellen ze alle kanten op: naar voren, naar achteren en opzij. Een ander opmerkelijk gegeven is dat de bekleding, de huid van de gevels grotendeels bestaat uit een veelkleurig, steenachtig materiaal. Navraag leert dat we te maken hebben met Braziliaanse leisteen. Zijn het de hellende gevels òf is het de leisteen die het complex tot een markant gebouw maken? Of is het de combinatie van die twee?

Het multifunctionele complex is gerealiseerd tussen groen en bestaande bebouwing, veelal huizen die qua type en hoogte behoorlijk van elkaar verschillen. Kortom, een mengelmoes. Door de Z-vormige plattegrond kronkelt het complex als een slang door de bestaande bebouwing, nestelt zich daar, én past het zich aan. Want daar waar de huizen 2-hoog zijn, is het complex ook 2-hoog. En op plekken waar de bestaande bebouwing 3 lagen telt, is de nieuwbouw ook 3-hoog. In de bonte enigszins versnipperde omgeving brengt het éénduidige monolithische complex orde. Gewoonweg door als een Z-vormige draad de diverse bonte lapjes met elkaar te verbinden.

Terug naar de huid het complex, de Braziliaanse leisteen. Gebouwen kunnen met de meest uiteenlopende materialen worden bekleed: baksteen, zandsteen, hout, stucwerk, beton, aluminium, zink. Het grote publiek ziet het liefst baksteen en hout. Trefwoorden van deze twee materialen zijn: oer-Hollands, traditioneel en ambachtelijk. Baksteen en hout roepen bij velen warme gevoelens op, gevoelens van geborgenheid. Aluminium en zink worden in het algemeen ervaren als industrieel, te modern, te afstandelijk. Hetzelfde geldt voor beton dat nooit echt is aangeslagen in Nederland omdat men het meer vindt passen in zuidelijke landen waar het aansluit op de eeuwenoude stucwerktraditie. Leisteen -ofschoon uitheems- roept evenals baksteen en hout òòk warme gevoelens op bij veel Nederlanders. Waarschijnlijk omdat het materiaal enigszins lijkt op baksteen en geassocieerd wordt met het ambachtelijke.

Dichtbij huis, in Duitsland en Engeland bijvoorbeeld, is leisteen ruimschoots verkrijgbaar. Waarom hebben Team 4 Architecten en Woonstade de bekleding voor het multifunctionele centrum helemaal uit het verre Brazilië laten komen? ‘Omdat het beter en mooier is,’ antwoordt architect Klaas Paul de Boer. ‘Beter, want het is dikker en harder dan de Duitse en de Engelse lei, het is een echte steen. Mooier, want de Braziliaanse heeft een fraaie nerf en warmere tinten’. De Boer is zeer gecharmeerd van de roesttint. Een sterk overtrokken schakering van die zachte kleurstelling is het felle geel van de loggia’s, de vensterbanken en de lekdorpels.

Braziliaanse leisteen is in aanschaf goedkoper dan Duitse en Engelse. De aanbreng is wat duurder omdat de gaatjes voor de bevestigingspennetjes moeten worden voorgeboord. Braziliaanse leisteen is immers vrij dik en daardoor zwaar. De gaatjes voor het lichtere Duitse en Engels product kan de bouwvakker eenvoudigweg met een hamer inslaan. Volgens De Boer is lei onderhoudsarm omdat vuil moeilijk aanhecht. Gebeurt dat wel dan spoelt het regenwater het makkelijk af. Braziliaanse leisteen heeft bovendien veel reliëf, vuil dat wel aanhecht zie je daarom niet zo gauw. Is lei misschien het ideale bekledingsmateriaal?

Het multifunctionele complex in Hoogkerk-Zuid is al volop in gebruik. Op de begane grond bevinden zich een vestiging van de bibliotheek en vijf klaslokalen van de Anne Frankschool. De lokalen zijn een uitbreiding van de bestaande school die naast het complex staat.

Stichting Novo huurt een 18-tal appartementen voor begeleid wonen. Verder zijn op de eerste tot en met de vierde verdieping 48 appartementen gerealiseerd: 30 huur en 18 koop (waaronder twee penthouses op de vijfde verdieping). Er zijn 34 parkeerplaatsen.

‘Ploegschool-locatie’ is overigens een werktitel. Woonstade is nog op zoek naar een naam. Daarom heeft de corporatie een prijsvraag uitgeschreven onder de bewoners van de huur- en koopappartementen. Maar suggesties van buitenstanders zijn ook welkom.