STAAT IN GRONINGEN

Jong talent

Wat is het mooiste gebouw dat het afgelopen jaar in de stad Groningen verrees? Dat bepalen Groningers, niet-Groningers, architecten, stadsbewoners en buitenlui gezamenlijk tijdens jaarlijkse Architectuurenquête. Op de Dag van de Architectuur worden vervolgens twee uitslagen bekend gemaakt: die van het publiek en die van een deskundige vakjury.

Toen in juni de voorkeursstemmen van het publiek binnenstroomden, woei er al snel een ware golf van opwinding door de gelederen. De nagenoeg onbekende 27-jarige Jelmer Kamminga -die geeneens architect is!- passeerde namelijk met zijn Scoutinggebouw De Havik tal van gerenommeerde architectenbureau’s. En daarbij bleef het niet. Op de Dag van de Architectuur kreeg Kamminga twee keer de tweede prijs, van het publiek én van de vakjury. Geen sinecure voor iemand die zich geeneens architect mag noemen.

Het scoutinggebouw aan het Jaagpad op Campus Zernike bestaat uit twee volumes die in elkaar zijn geschoven. Beide volumes hebben lessenaar(afhellende)daken. De totale aanblik biedt daardoor een subtiel speels samenspel tussen horizontale, verticale en diagonale lijnen. Kamminga heeft met zijn ontwerp de vaak gangbare moderne, strakke doosvorm weten te doorbreken. De contourlijnen (de horizontalen, verticalen en diagonalen) bakenen daarnaast vlakken af die goed op elkaar zijn afgestemd. Anders gezegd, de maten en verhoudingen van de gevels vormen samen een harmonieus geheel. De proporties kloppen.

Scoutinggebouw De Havik is grotendeels bekleed met geperforeerde platen cortenstaal. Vanaf wat grotere afstand oogt het gebouw massief, enigszins gesloten. Dichtbij komt de geperforeerde bekleding daarentegen over als een luchtige vitrage. Iets wat je maar opzij hoeft te schuiven om binnen te komen.

Door de stalen beplating ontstaat de indruk dat het interieur wel heel erg donker moet zijn. Een foute indruk, want Kamminga plaatste achter de bekleding een fiks aantal kleine ramen. Daarnaast voorzag hij het gebouw van een vide en twee grote, open raampartijen (aan de achterzijde, in de oksel van het pand). De cortenstalen roosters voor de kleine ramen kunnen worden weggenomen, moeten zelfs verwijderd zijn als het gebouw in gebruik is.

Weggehaalde roosters geven het gebouw natuurlijk een totaal anders aanzien. Dat is één van de vele metamorfose-effecten in Kamminga’s ontwerp. Hoe dan ook: zelfs als de roosters niet verwijderd zijn, baadt het interieur van het gebouw (mede dankzij de perforaties) in een zee van daglicht. Als je op de late zaterdagavond langs het gebouw fietst, zul je een gebouwtje zien dat, door de perforaties, oplicht in de omgeving. Nóg zo’n metamorfose-effect van het scoutinggebouw.

Kamminga laat weten dat hij door de vorm, materiaal en kleurgebruik een ontmoeting wil benadrukken tussen het Groningse landschap en de stad. Het meest in het oog springend is het vele cortenstaal. Op dit staal ontstaat al snel een roestlaag. Maar het materiaal roest niet door. Op een geven moment houdt het proces op en fungeert de roest als een degelijke beschermlaag voor het onderliggende staal.

De roestlaag reageert sterk op wisselende weersomstandigheden. Bij regen wordt het glanzend zwart, bij zonnig weer gloedvol oranjebruin. Kamminga koos voor cortenstaal omdat hij een kleurschakering wilde die zou refereren aan de omringende natuurlijke omgeving. Dat gegeven gaat vooral nu op, nu de herfst de boompartijen heeft voorzien van een oranjebruin bladerdek.

Twee eerdere gebouwtjes van scoutinggroep De Havik gingen verloren als gevolg van brandstichting. De Havik wilde dus een brandbestendig gebouw. Oók een reden om voor cortenstaal te kiezen. Het staal maakt het scoutinggebouw tevens hufterproof. Zelfs de regenpijpen zijn beschermd omdat ze zijn verpakt in een stalen omhulling.

Een hufterproof onderkomen. Volgens Kamminga hadden de grote ramen aan de achterzijde eigenlijk samengesteld moeten worden uit vandaalbestendig materiaal. Dat ging echter niet door uit kostenoverwegingen. De scoutinggroep heeft daarom, op eigen initiatief, zogeheten varkensroosters voor de ramen geplaatst. Een begrijpelijke voorzorgsmaatregel, maar de ontwerper is er niet zo blij mee.

Je bent jong, en je wilt wat. Voor Jelmer Kamminga geldt: ‘Je bent jong, en je presteert wat’. Met zijn ontwerp voor het scoutinggebouw heeft hij immers een geweldig visitekaartje afgegeven. En dat voor iemand die zich geeneens architect mag noemen.