Aan het einde van de negentiende eeuw was er met name in de grote steden een groot tekort aan geschikte woningen. Bijna een kwart van de Nederlandse bevolking woonde, vaak met grote gezinnen, in een eenkamerwoning en bijna een derde deel in een tweekamerwoning. De woonomstandigheden waren ronduit erbarmelijk en kwamen de volksgezondheid niet ten goede. De regering besloot daarom in 1901 tot de Woningwet. Deze was in de eerste plaats bedoeld was om de volkshuisvesting te verbeteren. Daarnaast werden gemeenten van meer dan 10.000 inwoners verplicht iedere tien jaar een uitbreidingsplan op te stellen of te herzien. Het rijk hoopte zo een ongeordende stedenbouw en een wildgroei aan slechte woningen tegen te gaan.

Als gevolg van de Woningwet zag de gemeente Groningen zich ook genoodzaakt om een uitbreidingsplan te maken. Dit zogenoemde Plan van Uitleg werd in 1903 gepresenteerd en na enige wijzigingen in 1906 goedgekeurd door de gemeenteraad en, wat later, door Gedeputeerde Staten. Verantwoordelijk voor het ontwerp was de directeur van de dienst Gemeentewerken, ingenieur J.A. Mulock Houwer. Het Plan van Uitleg zette vooral in op de aanleg van straten, wegen, waterwegen en pleintjes rondom de bestaande stad, die aan het begin van de twintigste eeuw niet veel verder reikte dan de sinds 1878 verdwenen stadswallen.

Voor zijn ontwerp liet Mulock Houwer zich inspireren door de destijds zeer invloedrijke ideeën over stedenbouw van de Oostenrijkse architect Camillo Sitte. De ideale stad van Mulock Houwer was een evenwichtige combinatie van sociaal-economische aspecten (volkshuisvesting, verkeer en recreatie) en esthetische kwaliteiten. Bochtige straten, statige lanen en pleinen met monumentale gebouwen vormden de basis. Helaas bleken deze ‘esthetisch verantwoorde infrastructuur en architectuur’ voor Groningen veel te kostbaar. Ook vormden langdurige onteigeningsprocedures een belemmering voor de planuitvoering. Tot een volledige uitvoer van het plan kwam het dus niet.

Toch diende het Plan van Uitleg tot ver in de jaren twintig als stedenbouwkundige leidraad. Delen van de Plantsoenbuurt, de Oranjebuurt en de Oosterparkwijk zijn volgens dit plan gerealiseerd. Duidelijk te herkennen zijn de Prinsesseweg en het Gorechtkanaal. Mulock Houwer ontwierp na 1906 nog een aantal aanvullende plannen, waarvan het stadspark en delen van Helpman gerealiseerd zijn.

Tussen 1901 en nu werden voor de stad Groningen diverse structuur- en uitbreidingsplannen gemaakt. Deze plannen zijn van invloed geweest op de feitelijke ontwikkeling van Groningen.