De compacte stad, een idee dat in het landelijk planologisch beleid vanaf 1983 werd omarmd en waar mogelijk verdichting van de (binnen)steden inhield, bleef het uitgangspunt van de nationale ruimtelijke ordening. In 1990 verscheen de Vierde Nota Extra (Vinex), waarin nogmaals werd benadrukt dat er zoveel mogelijk in en aan de bestaande stad gebouwd moest worden. Het credo luidde: “Nabijheid boven bereikbaarheid”. Eerst dienden de bouwmogelijkheden in de stad benut te worden, daarna die aan de stadsranden.

Naast het stimuleren van werkgelegenheid, stond de woningbouw weer hoog op de agenda. Volgens berekeningen zouden er tussen 1995 en 2015 landelijk ongeveer 835.000 nieuwe woningen gebouwd moeten worden: de zogenaamde Vinex opgave, De afstand tussen dit wonen en werken zou zo kort mogelijk moeten zijn. De regering hoopte zo het autogebruik en de uitstoot van uitlaatgassen terug te dringen.

Onder verantwoordelijkheid van wethouder Willem Smink verscheen in 1996 het nieuwe structuurplan De stad van straks, Groningen 2005. Overeenkomstig de Vierde Nota Extra lag het accent op bouwen in de stad en langs de stadsrand. Dicht tegen de bestaande stad verrezen kantoorlocaties en woonwijken als De Held, Reitdiep en Piccardthof. Tevens kregen de eerste plannen voor Meerstad vorm.

In het nieuwe structuurplan werd de stad, met al haar nieuwe uitbreidingen, beschouwd als een groot stedelijk netwerk. Het sleutelwoord was “samenhang”. Dit werd niet alleen bevorderd door goede verkeersverbindingen, maar ook door een evenwichtige verdeling van voorzieningen. Op die manier zou de stad haar typisch stedelijke identiteit niet verliezen.

Tussen 1901 en nu werden voor de stad Groningen diverse structuur- en uitbreidingsplannen gemaakt. Deze plannen zijn van invloed geweest op de feitelijke ontwikkeling van Groningen.