In 1925 wordt het Helperbad het eerste overdekte zwembad van de stad Groningen. Het wordt gebouwd op initiatief van architect M.G. Eelkema en diens N.V. Bouwmaatschappij Helpman. Niet lang na opening neemt de gemeente het gebouw over en wordt het een gemeentelijk zwembad. Een paar jaar later herhaalt het scenario zich. Vijf buurtverenigingen en een aantal particulieren komen en met een plan voor nóg een overdekt zwembad. Opnieuw een particulier initiatief dus, waarvoor wel de medewerking van de gemeente nodig is. Alleen al omdat van de gemeente grond aangekocht moet worden.

 

Het gemeentebestuur vindt één overdekt zwembad eerst wel even genoeg en ziet aanvankelijk af van medewerking. Ook omdat men op de plek die de initiatiefnemers op het oog hadden iets anders in gedachten had. Volgend uit het uitbreidingsplan van Berlage uit 1928 ziet de gemeente op de hoek van de Oosterhamrikkade en de Diephuisstraat liever een opvallend openbaar gebouw of een kerk.

 

De initiatiefnemers laten het er niet bij zitten en schakelen architect Jo Boer in. Zijn eerste plan leidt nog niet tot beweging. Bovendien is het te duur: de initiatiefnemers krijgen de financiering niet rond. En ook de gemeente blijft twijfelen. Een tweede plan zorgt voor een doorbraak. Hierin wordt het zwembad onderdeel van een grotere ontwikkeling, waaronder ook woningbouw. De gemeente geeft goedkeuring en verkoopt in september 1933 de grond. Op 2 november datzelfde jaar wordt de eerste paal geslagen en op 24 mei 1934 opent de nieuwe Bad- en Zweminrichting Het Noorder Bad de deuren.

 

Het ontwerp van Jo Boer vertoont duidelijke invloeden van het Nieuwe Bouwen en het Kubisme. Stedenbouwkundig neemt het een bijzondere positie in en volgt het de opzet van het uitbreidingsplan van Berlage. Het hoogteaccent is een duidelijke verwijzing naar ‘het opvallende openbare (kerk)gebouw’ dat de gemeente aanvankelijk graag op deze plek had gezien.

 

Kenmerkend is de rode perssteen en de combinatie van platte daken en ene flauw zadeldak waarmee het eigenlijke zwembad wordt afgedekt. De entree zit in de zuidoosthoek en heeft de vorm van een uitnodigende bloktrap. Dunne betonluifels en een palissade van betonstroken geven het gebouw een voor die tijd moderne uitstraling. Op verschillende plekken gebruikt Boer verticale baksteenstroken met uitstekende betonelementen als decoratie. 

 

Niet alleen architectonisch is het Noorderbad een bijzonder gebouw. Zo komt het zwemwater uit een eigen bron, opgepompt van ongeveer 85 meter diepte onder het zwembad. Het wordt gezuiverd met een destijds voor Nederland uniek systeem waarbij metalen het water steriliseren. Er hoeft daardoor geen chloor gebruikt te worden. Het water is volkomen reuk- en smaakloos, tot het moment dat het Noorderbad omwille van de hoge kosten van het systeem toch over moet gaan op chloor.

 

Na oplevering van sportcentrum Kardinge in 1993 raakt het Noorderbad zijn functie kwijt. Er wordt een nieuwe bestemming voor het gebouw gevonden in de vorm van een filiaal van de Openbare Bibliotheek, gecombineerd met kantoren voor startende bedrijven en ruimten voor het Kunstencentrum en de Muziekschool. Door bezuinigingen verdwijnt in 2006 de bibliotheekfunctie: de belangrijkste programmatische drager. Sinds 2020 biedt het Noorderbad plek aan bedrijfsruimten en 22 appartementen.